ඔබේ මාළු ටැංකියේ වර්ණවත් හා ගතිගුණවලින් පිරිපුන් මසුන් ඇති කිරීමට ඔබ කැමති නම්, මලාවි සික්ලිඩ් (Malawi Cichlid) මසුන් ඒ සඳහා කදිම තේරීමක් විය හැකියි. අප්‍රිකාවේ මලාවි විලෙන් ආරම්භ වූ මෙම මසුන්, ඔවුන්ගේ විචිත්‍රවත් වර්ණ රටා සහ සුවිශේෂී හැසිරීම් නිසා ලොව පුරා මත්ස්‍ය ලෝලීන් අතර අතිශයින් ජනප්‍රියයි. නමුත් ඔවුන්ගේ අලංකාරය මෙන්ම, ඔවුන්ට අවශ්‍ය වන සුවිශේෂී පරිසරය සහ රැකවරණය පිළිබඳව දැන සිටීම ඉතා වැදගත්.

 

මලාවි සික්ලිඩ් මසුන්ගේ ආරම්භය සහ ස්වභාවය:

 

මලාවි විල (Lake Malawi) යනු ලොව වඩාත්ම ජීව විවිධත්වයෙන් පොහොසත් විල් අතරින් එකක් වන අතර, මෙහි සික්ලිඩ් මසුන් විශේෂ 800කට අධික ප්‍රමාණයක් වාසය කරනවා. මෙම මසුන් වර්ගීකරණයේදී ප්‍රධාන කණ්ඩායම් දෙකකට බෙදා දැක්විය හැකියි:

1. ම්බූනා (Mbuna): “ගල් මාළු” ලෙසද හැඳින්වෙන මෙම මසුන්, විලෙහි පාෂාණ බහුල ප්‍රදේශවල වාසය කරනවා. ඔවුන් සාමාන්‍යයෙන් කුඩා වන අතර (සෙ.මී. 10-13 පමණ), අතිශයින් වර්ණවත්. ඔවුන් භෞමික වන අතර, තම භූමිය දැඩිව ආරක්ෂා කරන ආක්‍රමණශීලී හැසිරීම් රටාවක් පෙන්වනවා. ඔවුන්ගේ ප්‍රධාන ආහාරය වන්නේ පාෂාණ මත වැඩෙන ඇල්ගී සහ කුඩා අපෘෂ්ඨවංශීන්.
2. අප්‍රිකානු හැප්ස් (African Haps) සහ පීකොක්ස් (Peacocks): මෙම මසුන් විලෙහි විවෘත ජලයේ හෝ වැලි සහිත පතුලේ වාසය කරනවා. ඔවුන් සාමාන්‍යයෙන් ම්බූනා මසුන්ට වඩා විශාලයි. පීකොක් සික්ලිඩ් (Aulonocara) මසුන් ඔවුන්ගේ දිලිසෙන වර්ණ සඳහා ප්‍රසිද්ධ අතර, හැප්ස් (Haplochromine) මසුන් විවිධ හැඩයන්ගෙන් සහ ප්‍රමාණවලින් යුක්තයි. මෙම මසුන් සමහරක් මාංශ භක්ෂක වන අතර කුඩා මාළුන් ආහාරයට ගන්නවා.

සියලුම මලාවි සික්ලිඩ් මසුන් පාහේ “මුඛයෙන් බිත්තර රැක බලා ගන්නා” (mouthbrooders) විශේෂ වන අතර, ගැහැණු මසුන් බිත්තර සහ පැටවුන් සති කිහිපයක් තම මුඛය තුළ රඳවාගෙන ආරක්ෂා කරනවා.

 

මාළු ටැංකියක් සැකසීම:

 

මලාවි සික්ලිඩ් මසුන් නිරෝගීව හා සතුටින් තබා ගැනීමට නිසි පරිසරයක් සැකසීම අත්‍යවශ්‍යයි.

• ටැංකියේ ප්‍රමාණය: ඔවුන්ගේ ආක්‍රමණශීලී සහ භෞමික ස්වභාවය නිසා, විශාල ටැංකියක් අත්‍යවශ්‍යයි. අවම වශයෙන් ගැලුම් 50ක් (ලීටර් 190ක්) හෝ ඊට වැඩි ප්‍රමාණයේ ටැංකියක්, කුඩා ප්‍රජාවක් සඳහා සුදුසු වේ. විශාල ටැංකි මඟින් ඔවුන්ගේ ආක්‍රමණශීලීත්වය අඩු කර ගැනීමට ඉඩ ප්‍රස්ථාව සැලසෙනවා.
• ජලයේ ගුණාත්මකභාවය: මලාවි විලෙහි ජලය ඉතා ක්ෂාරීය (alkaline) සහ තද (hard) ජලයකි. එබැවින්, ටැංකියේ ජල පරාමිතීන් මේ අනුව සකස් කළ යුතුයි.
  • උෂ්ණත්වය: 23-27°C (75-82°F)
  • pH අගය: 8.0-8.6 (මෙය ඉතා වැදගත්)
  • දෘඪතාව (GH/KH): තද ජලය (12-18°dH GH, 10-15°dkH KH) ඇමෝනියා සහ නයිට්‍රයිට් මට්ටම “ශුන්‍ය” විය යුතු අතර, නයිට්‍රේට් මට්ටම 20 mg/L ට වඩා අඩු විය යුතුයි.
• අලංකරණය: ඔවුන්ගේ ස්වාභාවික වාසස්ථානය අනුකරණය කිරීම වැදගත්.
  • පාෂාණ: විශාල, සිනිඳු පාෂාණ බහුලව යොදා ගත යුතුයි. මේවා මාළුන්ට සැඟවීමට සහ තමන්ගේ භූමි නිර්මාණය කර ගැනීමට ගුහා සහ කුහර සපයනවා. (jagged edges නැති, සිනිඳු ගල් තෝරන්න.)
  • යටි තට්ටුව (Substrate): වැලි සහිත යටි තට්ටුවක් (උදා: කොරල් වැලි) ඔවුන්ගේ ස්වාභාවික හැසිරීම් වලට (හාරා දැමීම) ඉඩ සලසන අතර, ජලයේ pH අගය පවත්වා ගැනීමටද උපකාරී වේ.
  • ශාක: සික්ලිඩ් මසුන් ශාක කඩා දැමීමට හෝ හාරා දැමීමට නැඹුරු වන නිසා, ශාක භාවිතා කරන්නේ නම්, Anubias, Java Fern, Vallisneria වැනි දැඩි ශාක වර්ග කිහිපයක් පමණක් නිර්දේශ කෙරේ. ඒවා පාෂාණවලට හෝ දැව කැබලිවලට බැඳ තැබීම වඩාත් සුදුසුයි.
• පෙරහන පද්ධතිය (Filtration): මලාවි සික්ලිඩ් මසුන් අපද්‍රව්‍ය වැඩිපුර නිපදවන බැවින්, ඉතා කාර්යක්ෂම පෙරහන පද්ධතියක් අත්‍යවශ්‍යයි. බාහිර කැනිස්ටර් පෙරහන් (canister filters) හෝ සම්ප් පද්ධති (sump systems) නිර්දේශ කෙරේ. ජලයේ ගලායාම (water flow) හොඳින් පවත්වා ගැනීමද වැදගත්.
• ජල වෙනස් කිරීම: සතිපතා 25%-30%ක ජල වෙනස් කිරීමක් සිදු කිරීම මගින් ජලයේ ගුණාත්මකභාවය පවත්වා ගත හැකියි.

 

ආහාර රටාව:

 

මලාවි සික්ලිඩ් මසුන්ගේ ආහාර රටාව ඔවුන්ගේ විශේෂය අනුව වෙනස් වන අතර, ඔවුන්ට සමබල ආහාර වේලක් ලබා දීම වැදගත්.

• ම්බූනා (Mbuna): මොවුන් ප්‍රධාන වශයෙන් ශාකභක්ෂකයන් වන බැවින්, ස්පිරුලිනා (Spirulina) අඩංගු උසස් තත්ත්වයේ පෙලට් (pellets) හෝ ෆ්ලේක්ස් (flakes) සහ ඇල්ගී වේෆර් (algae wafers) ලබා දිය යුතුයි. ඉඳහිට එළවළු (නිවිති, ගෝවා) තම්බා ලබා දිය හැකියි. අධික ප්‍රෝටීන් සහිත ආහාර ලබා දීමෙන් “මලාවි බ්ලෝට්” (Malawi bloat) වැනි රෝග ඇතිවිය හැකියි.
• හැප්ස් (Haps) සහ පීකොක්ස් (Peacocks): මොවුන් සාමාන්‍යයෙන් සර්වභක්ෂකයන් හෝ මාංශභක්ෂකයන් වන බැවින්, ඔවුන්ට උසස් තත්ත්වයේ සික්ලිඩ් පෙලට්, ශීත කළ බ්‍රයින් ශ්‍රිම්ප් (brine shrimp), බ්ලඩ්වර්ම්ස් (bloodworms) සහ ක්‍රිල් (krill) වැනි දෑ ලබා දිය හැකියි.

ආහාර දීමේදී අධික ලෙස ආහාර නොදීමට වගබලා ගන්න. දිනකට 2-3 වතාවක්, මිනිත්තු කිහිපයක් ඇතුළත ඔවුන්ට කන්නට හැකි ප්‍රමාණයක් ලබා දීම ප්‍රමාණවත්.

 

හැසිරීම් සහ ගැළපීම:

 

මලාවි සික්ලිඩ් මසුන් භෞමික සහ ආක්‍රමණශීලී මසුන් වන අතර, ඔවුන්ගේ මෙම ස්වභාවය අවම කර ගැනීමට උපක්‍රම කිහිපයක් භාවිතා කළ හැකියි:

• අධික තොගකරණය (Overstocking): ටැංකියේ මාළුන් තරමක් වැඩිපුර සිටීම (නමුත් අධික ලෙස නොවේ) මගින් ආක්‍රමණශීලීත්වය විවිධ මාළුන් අතර බෙදී යන අතර, තනි මාළුවෙකුට පමණක් හානි වීම වළක්වයි.
• පිරිමි-ගැහැණු අනුපාතය: එක් පිරිමි මාළුවෙකුට ගැහැණු මාළුන් කිහිප දෙනෙකු (උදා: 1:3 හෝ ඊට වැඩි) සිටීමෙන් පිරිමි මාළුවාගේ ආක්‍රමණශීලීත්වය එක් ගැහැණුවෙකුට යොමු වීම වළක්වයි.
• ගැළපෙන විශේෂ තෝරා ගැනීම: එකම විශේෂයේ විවිධ වර්ණ රටා ඇති මසුන් හෝ සමාන ස්වභාවයක් ඇති මසුන් තෝරා ගැනීම වැදගත්. උදාහරණයක් ලෙස, ම්බූනා මසුන් සාමාන්‍යයෙන් වෙනත් ම්බූනා විශේෂ සමඟ හොඳින් ගැළපේ, නමුත් පීකොක් සික්ලිඩ් මසුන් ම්බූනා සමඟ තැබීම නිර්දේශ නොකරයි. වෙනත් අප්‍රිකානු සික්ලිඩ් නොවන මාළුන් සමඟ තැබීමද අතිශයින්ම ප්‍රවේශම් විය යුතුයි.

 

ප්‍රජනනය:

 

මලාවි සික්ලිඩ් මසුන් ටැංකි තුළ පහසුවෙන් ප්‍රජනනය කරන අතර, ඔවුන්ගේ මුඛයෙන් බිත්තර රැක බලා ගැනීමේ ක්‍රියාවලිය නැරඹීම ඉතා සිත්ගන්නා සුළුයි. පිරිමි මසුන් බිත්තර දැමීම සඳහා වැලි වල වලවල් හාරන අතර, ගැහැණු මසුන් බිත්තර දමා ඒවා මුඛයට ගනී. පැටවුන් බිහි වූ පසු, ඔවුන්ට සැඟවීමට ස්ථාන තිබේ නම්, සමහර පැටවුන් දිවි ගලවා ගත හැකියි.

මලාවි සික්ලිඩ් මසුන් යනු විසිතුරු මසුන් ලෝකයේ සුවිශේෂී සහ අලංකාර කොටසකි. ඔවුන්ගේ අලංකාරය සහ සිත්ගන්නාසුලු හැසිරීම් රටා භුක්ති විඳීමට නම්, ඔවුන්ට අවශ්‍ය නිසි පරිසරය සහ රැකවරණය සැපයීම ඔබේ වගකීමයි.